برجام؛ بهنگام در تجربه و نابهنگام در عمل
«تجربه برجام» نمونه ای روشن از درستی ضرورت بی اعتمادی به دشمنان است؛ امروز حتی مسئولان دیپلماسی و کسانی که در مذاکرات حضور داشته اند، این واقعیت را تکرار می کنند که امریکا نقض عهد می کند و در ورای زبان چرب و نرم خود، به مانع تراشی و تخریب روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها مشغول است.(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم- ۱۱/۰۵/۱۳۹۵)
به گزارش تهران نیوز ، مقام معظم رهبری در بیانات شان از «تجربه برجام» یاد کرده اند، تجربه ای که در عرصه ی روابط بین الملل برای شناخت طرف های مقابل بسیار حائر اهمیت می باشد. در محیط بین الملل که سراسر از قدرت نمایی بازیگران مختلف در سطوح گوناگون است و تقریبا هیچ گونه ارزش و هنجاری محل اعراب ندارد، آنچه برای شناخت و کنش نمادین متقابل محوریت دارد «تجربه» بازی با چنین بازیگرانی در زمین قدرت گرای ارزش گریز است. «تجربه» و در اینجا «تجربه برجام» مسلما می تواند نقشه ی راهی واضح برای عرصه ی دیپلماسی(هم دیپلماسی عمومی و هم دیپلماسی تکنیکال) باشد و جزئی از اجزا فنون مذاکرات دیپلماتیک قرار گیرد.
در این مقاله سعی می شود سه محور اساسی مورد بررسی و مداقه واقع شود، اول «تجربه» به عنوان دال کانونی در عرصه ی دیپلماسی، دوم ایجاد «بحران ساختگی» غرب برای برنامه ی هسته ای ایران، سوم «تقویت» درون برای بی نیازی از برون. ابتدا به ساکن «تجربه» به عنوان کلید واژه مذاکرات بین المللی در نظر گرفته می شود و تجربه ی مواجهه ی ایران با قدرت های جهانی در قامت و هیبت نظام جمهوری اسلامی ایران، «بی تاریخ» بودن این مسئله را نقض می کند. به این ترتیب که هیئت دیپلماتیک با توجه به تاریخ مسبوق به سابقه ی اعمال و کنش های متقابل محور غرب نباید دال کانونی و مهم «تجربه» را به فراموشی بسپارند و آن را در مذاکرات و مناسبات جهانی به کناری بگذارند. واضح و مبرهن است که بازی بین المللی در عرصه ی سیاسی و دیپلماسی از منظری واساختی و تجربه محور باید مورد تامل و تعمق قرار گرفته شود، و از آن توشه ای برای ادامه ی راه و درانداختن طرحی برای پویایی دیپلماسی در این مرز و بوم استفاده گردد. اما محور دوم بحث، یعنی ایجاد بحران برای برنامه صلح آمیز انرژی اتمی که گرت پورتر روزنامه نگار برجسته و با تجربه ی آمریکایی از آن به عنوان «بحران ساختگی» یاد می کند.
در تئوری پورتر واقعیت «هر کس با من نیست علیه من است» که در سیاست استراتژیک بلند مدت و میان مدت ایالات متحد آمریکا به عنوان اصلی اساسی و بنیادی مورد توجه این کشور است، مورد بررسی و واکاوی قرار می گیرد. ایالات متحده آمریکا( یا به تعبیری کلی تر تمدن غرب) سعی دارند با ایجاد سناریو های امنیتی و البته مصنوعی، برای خودشان «دیگری» وضع کنند تا بتوانند هراسی بی بنیان برای مردم غرب ایجاد و از آن در راستای اهداف خود به کار گیرند. به زعم بنده آنچه گرت پورتر از تحریم ها علیه ایران به عنوان جنگ اقتصادی مستبدانه، نا عادلانه و خصمانه یاد می کند، علاوه بر هراس شاخص محور از ایران هسته ای، بیشتر از مدل سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران یعنی مردم سالاری دینی و تسری این مدل به عنوان بدیل لیبرال دموکراسی در کشور های جهان اسلام، واهمه دارد. البته جمهوری اسلامی ایران با اتکا به اصل «تجربه» در سیستم بین المللی که در بیانات امروز مقام معظم رهبری مطرح شد می تواند سناریوی امنیتی «دگر ساز» غرب و در راس آن ایالات متحده ی آمریکا را به اصل «خود سازی» در درون مبدل گرداند و به توسعه و پیشرفت درون زا نائل گردد.
آنچه در سطور قبل مطرح گردید و در ادامه بسط می یابد همان اصل و محور اساسی «تقویت درون» می باشد. با اتکا به «تجربه بازی با دول غربی» این مهم یعنی تقویت درون و اقتصاد خود محور و مقاومتی می تواند تمام سناریو های غربی را با شکست مواجه کند. در ادامه نقاط قوت و اصیلی که می توان از آن ها در راستای خود محوری تقویت گرا استفاده کرد مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد. اولین و مهمترین اصل خود سازی، توجه به موقعیت ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک و ژئوکالچر ایران است که در تمام طول تاریخ این مسئله نکته ی اساسی توجه غرب به کشورمان بوده است و ایران با در نظر گرفتن این مسئله می تواند به راحتی خود را از درون در مقابل برون قوی گرداند، طوری که ایران را به عنوان پل ارتباطی شرق-غرب و شمال-جنوب هارتلند عالم می دانند. مزیت های نسبی دیگری که برای ایران به سان سکوی پرتاب توسعه و پیشرفت تلقی می گردد شامل موارد زیر می باشد: صنایع شیمیایی و پتروشیمی، محصولات متنوع کشاورزی، در حوزه صنعت نفت و گاز ایران جایگاه دوم بیشترین ذخایر را دارا می باشد، کشورمان سرزمین رنگین کمانی در حوزه معادن تلقی می شود و همچنین در حوزه ی جاذبه های تاریخی و فرهنگی از موقعیت اکوتوریسم بسیار قابل قبولی برخوردار است.
انتهای متن/ش